Grupu Haksesuk Kla'ak (Discussion Group)

Subscribe ba Kla'ak Online
Email:
Vizita grupu ne'e

20 March 2008

Peace Dividend Trust: Buka Hamenus Gastu Ajensia Internasional Ba Liur

efrem dos ANJOS

Ajensia internasional barak mak servisu iha Timor-Leste, liu-liu UN agensia nusa los sira nia gastu lori haburas ekonomia Timor-Leste nian? tuir piskiza ne'ebe Peace Dividend Trust (PDT) halo gastu barak liu mak sai ba nasaun seluk, hanesan osan ne'ebe uza lori sosa kareta, komputador, no sasan seluk. Ricardo hateten ba jornalista sira liu husi konfrensia imprensa ne'ebe halao iha sala PDT, Balide Dili (13/03), katak tuir peskiza ne'ebe sira halo kuaze 91% osan husi nasoens unidas sirkula iha nasaun seluk, no sirkula iha Timor-Leste 4%-9% deit.

Hare ba assuntu ne'e mak ONG internasional ne'ebe hahu ezisti iha Timor-Leste, agustu 2007 ne'e koko atu estabelese mekanismu merkaduria atu reduze numeru gastu ba rai liur husi nasoens unidas nian ho ajensia internasional liu husi komponente prinsipal hat, hanesan database prokuramentu ne'ebe fasilita online database ba negosiu hotu no fasilita asesu ba informasaun, halo ligasaun negosiantes lokal ho ajensia internasional, hari sentru ida ne'ebe bele fo opportunidade ba komunidade internasional bele hetan asesu atu tuir oferta no hetan aplikasaun ba presu, hasa'e kapasidade negosiante sira atu bele asesu no kompriende kona ba prosesu oferta.

Eduard Rees Diretor ONG ne'e hateten katak objetivu prinsipal mak ajuda emprezariu lokal atu bele manan tender husi ajensia internasional sira. Iha implementasaun sira rekolha ona dadus hamutuk 700 negosiantes iha Timor laran tomak, no husi numeriu ne'e negosiu ne'ebe liu ona prosesu kwalidade hamutuk 601 negosiu.

Iha tempu hanesan Celiu A.F Marques Alves hatutan katak hanesan Matcmaking Assosiate sira koko atu fasilita nesidade husi ajensia internasional ho impresariu lokal atu nune bele hasae rendementu husi emprezariu lokal sira. Meus ida ne'ebe sira uza mos atu reduze numeru gastu ba rai liur, mak hakbesik liu tan staff internasional sira ba merkadu, hanesan kria kondisaun liu husi informasun atu sosa produtu lokal. Sira mos halo ona relasaun ho ajensia UN nian iha Timor-Leste.

Tuir Celio obstaklu ne'ebe sira hasoru iha baze mak, meus komunikasaun ho emprezariu lokal sira, tanba iha mentalidade ida gosta troka nomeru telephone ne'e dunik wainhira pessoal ida hakarak sosa sira nia produtu la konsege sosa tanba labele halo ligasaun direta ho sira.

Atu hamentin liu tan servisu iha baze ONG ne'e halo memorandum ida ho governu Timor-Leste liu husi ministeriu Comersiu ho Industria iha fulan Fevereiru 2008. Ba premeiru etapa sira halo mak husu dadus emprezariu no negosiante sira ne'ebe rejistu ona iha Komersiu e Industria.

No comments: