Grupu Haksesuk Kla'ak (Discussion Group)

Subscribe ba Kla'ak Online
Email:
Vizita grupu ne'e

08 April 2008

EDTL Sosa Jerador Foun Bebeik, Eletrisidade Mate Bebeik

zevonia VIEIRA, maria BIBEL
Elektrisidade nebe lakan-mate bebeik durante ne'e, halo governu AMP sai alvu publiku nia kritika no lamentasaun. Kritika no lamentasaun sira ne'e mosu tan impaktu husi frekuensia elektrisidade nebe lakan-mate bebeik no teki-teki, halo ekipamentu elektroniku hanesan, komputador, zeleira, rádio televizaun sai avariadu hotu.

Instituisaun no organizasaun barak mos lamenta tanba aktividade kantor nian paradu tan elektrisidade mate iha oras servisu nian. Populasaun barak mos sente frustradu tan lakon asesu ba informasaun rádio televizaun nian, tan ahi mate iha oras nebe sira atu rona notisia ka informasaun husi rádio televizaun nian.

Fofoun hahu ukun, governu AMP buka satanan ho argumentu katak, elektrisidade mate bebeik tan kondisaun jerador nebe iha la funciona di'ak. Governu AMP fo sala governu uluk (governu Fretilin, red.) la halo manutensaun ba jerador sira ne'e.

Argumentu ne'e sai justifikasaun governu AMP nian iha Parlamentu atu hetan osan hodi sosa jerador foun no kontraktu tekniku sira husi Indonésia hodi hadi'a jerador sira nebe, tuir governu AMP, aat tan la iha manutensaun husi governu uluk.

Ita hotu hatene katak, governu AMP kontratu ona ho ema tekniku husi Indonésia atum ai hadi'a jerador nebe aat. Ita mos hatene katak, Orsamentu Tranzitoriu nebe Parlamentu aprova, governu AMP aloka osan dolar miliaun 4 atu sosa jerador foun.

Maibe, ukun besik fulan 7 ona no ho jerador foun 4, kondisaun elektrisidade muda de'it husi pozisaun "Ahi Mate Permanente" ba nível "Ahi Moris Provizoriu. " Kondisaun ida ne'e halo ema barak fo alkunya (julukan, red.) oin-oin ba governu AMP. Balun dehan governu AMP ne'e, governu "Ahi Mate Permanente." Seluk fali hateten "Ahi Moris Provizoriu." Foin lalais, bainhira elektrisidade mate iha loron paskoa, ema balun mos alkunya AMP ho "Ahi Mate iha Paskoa."
Independentemente husi kritika no alkunya nebe governu AMP hetan, situasaun elektrisidade iha kapital Díli, sai preokupasaun ema barak, inklui deputado sira iha Parlamento Nasional.

Deputadu Inacio Freitas Moreira husi bankada Fretilin lamenta tebes kona ba situasaun elektrisidade nebe lakan-mate ne'e. Inácio kestiona tanba sa mak governu AMP iha planu sosa jerador foun, maibe elektrisidade mate bebeik.

"Populasaun kestiona bebeik tan sa mak ahi mate bebeik. Sa tan iha periudu Estado de Sitio. Jerador foun sira nebe governu sosa ne'e ba nebe?" Hahusuk Inácio. Ho situasaun ne'e, Inácio deskonfia "keta iha buat ruma la los iha EDTL nia laran karik? Se buat ruma la'o la los, entaun sira tenke hadi'a jestaun."

Problema jestaun sai mos preokupasaun Deputado Romeo Moisés (foto, karuk), husi bankada CNRT. Romeo hateten katak iha duni nesesidade atu hadia jestaun EDTL nian. "Ida ne'e tenke halo atu hadi'a kondisaun baziku EDTL nian, tan problema elektrisidade ne'e relasiona ho ema barak nia moris," Romeo haktuir ba jornalista kla'ak. Romeo mos hatutan tan katak "presiza fo formasaun nebe di'ak ba staf EDTL nian hodi bele enfrenta problema tekniku nebe mosu loro-loron."

Hatan ba preokupasaun ne'e, Secretario de Estado de Electricidade, Agua e Urbanisação, Januário Pereira (foto iha leten), esplika katak, EDTL tenke halo corte de energia iha bairro balun, tanba jerador boot Nigata 2 avaria. Avariasaun ne'e mosu tan turbo mak nakles hodi halo "tubo de escapa (knalpot, red.) su'ar sai maka'as. "Oras ne'e dadaun, ekipa teknika EDTL hahu hadi'a dadaun ona. Husu boot iha iha semana ikus fulan Marsu nia laran, distribuisaun enerjia elektrisidade sei la'o normal fali," Januário garante.

Tuir mai, Januário mos halo klarifikasaun kona ba planu governu nian atu sosa tan jerador 11. Planu nebe hetan komentar "miring" husi deputado balun. "Governu hakarak sosa jerador foun ne'e hodi haruka ba distrito. Tanba iha ejijensia barak mos ona husi distrito kona ba elektrisidade. Ho razaun ne'e mak governu deside atu sosa tan jerador foun," Januário klarifika.

Januário mos esplika kona ba osan nebe governu uza atu sosa jerador foun ne'e. "Atu sosa jerador foun sira ne'e, governu uza osan husi Orsamentu Tranzitoriu nebe hamutuk dólar miliaun 4. Ho osan ne'e, governu sosa uluk ona jerador foun 4 ho osan dólar miliaun 1 rihun 600. Osan resin dólar miliaun 2 resin governu uza atu sosa tan jerador foun 11 hodi atende nesesidade populasaun iha distrito," Januário esplika.

Relasiona ho preokupasaun deputado sira nian kona ba jestaun iha EDTL, Januário hatan ho diplomatis katak "deputado sira iha direito atu ko'alia no fo kritika, ami (governu, red.) iha direito no dever atu buka meios oin sa hodi asegura distribuisaun enerjia." Tuir Januário, atu ko'alia ne'e fasil no dala ruma bele hanoin katak buat sira ne'e simples. "Maibe, ita labele haluha katak, bainhira ita ukun-an tiha, sasan barak sabra'ut hotu no la iha orariu manutensaun. Ami detekta katak jerador sira nia kondisaun la di'ak, no to'o tempo ruma bele aat hotu. Ida ne'e bele halo elektrisidade mate tomak," Januário justifika.

Maski fo ona klarifikasaun no justifikasaun, deputado sira fo hanoin nafatin ba Komisaun G Parlamento Nasional nebe responsabiliza ba asunto infrastrutura atu bolu Secretario de Estado de Electricidade, Agua e Urbanização hodi fo esplikasaun ba Parlamento Nasional.

"Nudar Deputado, ita hotu iha dever atu foti problema ne'e. Tan asunto ne'e relasiona ho povu nia moris no terus. Meza Komisaun G iha kompetensia atu bolu Secretario de Estado atu ma esplika ba Parlamentu Nasional," Deputado Romeo husi bankda CNRT afirma ba jornalista kla'ak.

No comments: