Grupu Haksesuk Kla'ak (Discussion Group)

Subscribe ba Kla'ak Online
Email:
Vizita grupu ne'e

01 May 2008

Jurnalizmu Paz no Konflitu

zevonia VIEIRA
TLMDC organiza treinamentu kona ba jurnalizmu paz no konflitu iha Dare. Treinadora sira mai husi PECOJON (Peace and Conflict Journalism Network) husi nasaun Filipina. Iha treinamentu ne'e foka liu oin sa jornalista sira hakerek no halo kobertura iha fatin konflitu.

Iha dadersan tuku 11.00, loron 11/4, jornalista husi media jornal no elektronika halibur hamutuk iha edifisiu Timor-Leste Media Development Center (TLMDC), Kolmera atu ba Dare hodi tuir treinamentu.

Wainhira jornalista sira too iha Dare, iha fatin kongregasaun Institutu Mau-alin iha Kristu (Ismaik) nebe sai fatin ba treinamentu ne'e, kuaze sente kontente ho fatin nebe furak, malirin, verde, nakonu ho ai-hun tahan matak, dok husi polusaun no kalma. Iha tempu kalan hateke mai kraik, bele haree sidade Dili ho furak tebes. Iha Dare "aroma" konflitu nebe manas iha Dili la horon iha fatin ne’e. Manu fuik ne'ebe semo mai halo rai Dare furak tebes.

Jornalista hamutuk 14 hahu tuir treinamentu ne'ebe fo husi PECOJON husi Filiphina. Treinamentu konaba peace and conflict ne'e halao ba dala rua ona. Ba dahuluk halao iha tinan 2007 ne'ebe organiza mos husi TLMDC. Ba daruak ne'e hahu husi 11 - 14 Marsu 2008. Treinamentu ne'e hetan suporta husi Internasional Weiterbildung und Entwikcklung gGmbH (INWENT). Treinadora maka naran Antonia Koop husi Alemanha no assisten Len husi Filiphina.
Iha treinu ne'e foka liu kona ba peace & Conflict Journalism. Oin sa jornalista sira halo kobertura iha area konflitu halo kobertura ba dame nian. Jornalista sira tuir ho antuziasmu boot, no seriu ba saida maka Antonia esplika. Jornalista sira hato'o nia preukupasaun kona ba dezafius ne'ebe hasoru durante halao kobertura iha terenu; liliu oin sa hakerek istoria kona ba konflitu. Maske rai malirin, kalohan taka ho mahu wen maibe diskusaun lao kapas no seriu.

Debate lao kapas liu wainhira jornalista sira koalia kona ba asuntu diskriminasaun entre media nasional no internasional. Realidade ne'ebe media nasional hasoru katak ulun boot, Forsa Internasional iha Timor dalaruma fo espasu barak liu ba media internasional hodi hetan informasaun ka dadus ne'ebe importante. Tuir jornalista João da Silva reprezentante husi Asosiasaun Jornalista Timor Leste (AJTL) ho laran triste hateten katak akontesimentu 11/2, media nasional susar atu hetan informasaun ho lalais tanba ulun boot ka seguransa sira la fo fatin. "Ami atu halo intervista maibe wainhira media internasional husu, sira fo oportunidade boot hodi halo intervista".

Ho razaun ne'e Antonia Koop husu partisipantes sira hamutuk hakerek karta ida ba ulun boot sira, seguransa internasional no nasional hodi husu para lalika halo tan diskriminasaun ba media rai laran. "Tanba media rai laran maka importante liu. Iha tempu ne'eba kedas, jornalista sira komesa fo hanoin ba malu saida los maka tenki hakerek ba ulun boot no seguransa internasional sira," esplika Antonia Koop.

Iha deklarasaun ne'e jornalista sira hakerek hanesan ne'e: "hapara diskriminasaun hasoru media Timor Leste, tanba ida ne'e ami nia rain, ida ne'e ami nia problema internal. Komunidade Timor hakarak hatene saida deit maka mosu. Jornalista iha direitu no dever atu publika sai deit ba povu. Ami jornalista Timor nian servisu mos iha valor ne'ebe hanesan ho jornalista internasional sira ho domin jornalista Timor Leste."

Meles Veronika husi jornal Labarik ba kla'ak hato'o ninia sentimentu katak kontente ho treinamentu ida ne'e. "Tanba bele aumenta hau nia kapasidade hodi bele hakerek istoria ho diak liu. Hau bele hatene oin sa bele halo kobertura iha fatin konflitu. Ita hare katak Timor ne'ebe nunka para ho konflitu, hau bele lori hau nia kna'ar hanesan jornalista ne'ebe hadomi paz, bele hakerek artigu ne'ebe ajuda Timor-Leste sai husi konflitu no kuda domin no paz," tenik Veronika.Rohan husi treinamentu ne'e, jornalista sira espera katak treinu ne'e la to'o iha ne'e deit, maibe husu atu kontinua nafatin.Tanba rai ne'ebe foin moris presija aprende buat barak oin sa sai jornalista ne'ebe perfeitu. Mario Pedro jornalista Radio Timor Leste hato'o obrigado barak ba TLMDC ne'ebe tau matan ba jornalista Timor hodi bele estuda buat barak atu sai jornalista profesional. Mario espera katak husi rezultadu treinamentu ne'ebe nia hetan, Mario sei aplika iha terenu iha nia servisu fatin.

No comments: